Steven Gielis: “Een praatcultuur is dé oplossing tegen pesten”

In Vlaanderen wordt een op de vijf kinderen gepest. Initiatieven zoals de Week tegen Pesten zetten in op sensibilisering en proberen het taboe rond het topic te doorbreken. Steven Gielis, lector orthopedagogie bij AP Hogeschool Antwerpen en bezieler van ZITDAZO, neemt ons mee in het hoofd van de pester en het slachtoffer.

Waarom kinderen pesten

“Pesten maakt deel uit van de ontwikkeling”, legt Steven uit. “Dat wil natuurlijk niet zeggen dat elk kind pestgedrag zal vertonen. Pesten piekt in het zesde leerjaar en neemt weer af wanneer kinderen beter leren communiceren, rekening houden met anderen en zich moreel beter ontwikkelen. Een interessant inzicht is dat wie zelf gepest wordt, meer kans heeft om zelf te pesten. Waarom? Het is prettig om te voelen dat je macht hebt over anderen als je zelf niet goed in je vel zit. Gepeste kinderen gaan vaak op zoek naar ‘nog zwakkere’ kinderen. Dit brengt de balans voor hen op korte termijn een beetje in evenwicht.”

Meer hulp en ondersteuning voor pesters

“Pesten komt voort uit onvervulde behoeften. Het is daarom belangrijk om te ontdekken wat een kind met pestgedrag wil bereiken”, verklaart Steven. “Pesters hebben hulp en ondersteuning nodig. Zeker als je weet dat pesten veel nefaste effecten heeft voor de pesters zelf. Ze gaan gebukt onder schuldgevoelens, hebben meer psychologische problemen en een grotere kans om later in de criminaliteit terecht te komen. De oorzaak vinden is echter niet vanzelfsprekend, want pesters weten vaak niet hoe ze over hun emoties moeten praten.”

Wat is een assertiviteitscursus?

“Kinderen die gepest worden, kampen vaak met weinig zelfvertrouwen. In een assertiviteitscursus leren wij hen opkomen voor zichzelf met respect voor anderen. We zoomen in op hun denken en doen.” Tijdens hun sessies werken Steven en zijn collega’s aan:

Een positieve mindset: als je nieuwe vrienden wil maken, maar denkt dat niemand je leuk vindt, houdt die gedachte je tegen om iemand op de speelplaats aan te spreken. Met een positieve mindset kom je verder.

Lichaamstaal: kinderen met weinig zelfvertrouwen stralen dat vaak uit in hun lichaamstaal. Denk aan hangende schouders, weinig oogcontact en een sombere uitdrukking. Daar werken Steven en zijn collega’s tijdens hun sessies aan. Ze merken dat kinderen die oogcontact maken als ze vragen om mee mogen te spelen, vaker een positief antwoord krijgen.

Nood aan initiatieven tegen pesten

“Nu pestgedrag meer en meer naar de online wereld schuift, wordt ook mediawijsheid steeds belangrijker”, gaat Steven verder. “Leer kinderen vroeg aan welk gedrag online gepast is en wat écht niet door de beugel kan.”

Volgens Steven is sensibilisering hier cruciaal. “Kijk naar STIP IT, de antipestactie van Ketnet. Die legt de focus niet enkel op de pester en de gepeste, maar ook op de andere kinderen, de zogenaamde ‘middengroep’. Het is aan hen om zelf niet te pesten en om in actie te komen als ze pestgedrag zien. Verder is de houding van de scholen cruciaal. Scholen die inzetten op een positief leefklimaat, vertrouwenspersonen, een praatcultuur en een sanctiebeleid hebben de laagste pestcijfers. Jammer genoeg is er vaak te weinig geld en tijd voor het sociaal welbevinden tussen de schoolmuren.”

Tips voor ouders: zó help je je kind

Wanneer je kind gepest wordt of pest, voel je je als ouder misschien machteloos. Toch zijn er enkele dingen die je kunt doen om je kind te helpen.

Kijk naar je kind: je kunt niet verwachten dat je kind je alles vertelt. Stel vragen en toon interesse. Klaagt je kind vaak over buik- of hoofdpijn, dan is er meestal geen fysieke oorzaak, maar zit hij of zij emotioneel in de knoop.

Neem je kind serieus: minimaliseer de situatie niet (bijvoorbeeld door te zeggen dat het gepest wel overgaat), want dat helpt niet.

Zoek hulp: neem contact op met de school of andere betrokkenen, zodat het probleem niet onder de waterlijn blijft. Weet je zelf niet goed hoe je je kind kunt helpen, dan weet het CLB zeker raad.

Leg het probleem op tafel: kinderen die lang in een pestsituatie zitten, missen vaak een praatcultuur in het gezin. Je kunt een situatie enkel oplossen door ze zichtbaar te maken, erover te praten en anderen te laten helpen.

Nagel de pester niet aan de schandpaal: post geen publiek Facebookbericht. Dat is ook grensoverschrijdend gedrag dat kan leiden tot wraakacties. Je geeft hier het best het goede voorbeeld door het probleem op een serene manier op te lossen.